บ้านของคนไร้บ้านในบ้านของคนอื่น ซีรีส์ภาพถ่ายห้องนั่งเล่นแห่งความเหลื่อมล้ำในสังคมอเมริกัน

ศิลปินภาพถ่าย Jana Sophia Nolle ตีพิมพ์หนังสือรวมผลงานภาพถ่ายซีรีส์ใหม่ในชื่อ Living Rooms โดยตามถ่ายรูปห้องนั่งเล่นในบ้านของผู้มีอันจะกินหลากหลายแห่งในซานฟรานซิสโก สหรัฐอเมริกา พร้อมไปกับเซ็ทอัพเพิงหมาแหงน, รถเข็นในซูเปอร์มาร์เก็ตที่ถูกดัดแปลงให้มีหลังคาสำหรับกันฝน, กองกระดาษลัง และอีกสารพันวัสดุที่ประกอบขึ้นมาเพื่อเป็นที่ซุกหัวนอนของชาวอเมริกันอีกหลายล้านคน ที่ตั้งอยู่กลางห้องนั่งเล่นกลางบ้าน - สิ่งปลูกสร้างอันน่าเศร้าที่คนไร้บ้านใช้พักอาศัย – บ้านของคนไร้บ้านที่ศิลปินจับมันมาตั้งไว้กลางบ้าน (จริงๆ) ของคนอื่น สะท้อนความเหลื่อมล้ำในคุณภาพชีวิตที่เกิดขึ้นจริงในสังคมอเมริกา (และอื่นๆ ทั่วโลก) ในปัจจุบัน

“ศิลปะไม่สามารถแก้ปัญหาหรือเปลี่ยนแปลงสังคม มันหาได้มีพลังขนาดนั้น แต่นั่นล่ะ มันปลุกคนอื่นๆ ได้” ยานา โซเฟีย โนล กล่าว

โนลมีพื้นเพอยู่เยอรมัน เธอมีสตูดิโออยู่ที่เบอร์ลิน และซานฟรานซิสโก การมีโอกาสได้ใช้ชีวิตอยู่ในสหรัฐอเมริกา ทำให้เธอพบเห็นความเหลื่อมล้ำอันประจักษ์ชัด โดยเฉพาะกับความเหลื่อมล้ำในการครอบครองที่ดินและบ้าน ดังเช่นในข้อมูลจากธนาคารกลางของสหรัฐล่าสุดที่เปิดเผยว่า ผู้คนที่รวยที่สุดในสหรัฐอเมริกาซึ่งมีเพียง 1% กลับครอบครองทรัพย์สินคิดเป็น 31% ของประเทศนี้

“ขณะที่ฉันเริ่มทำงานโปรเจกต์นี้ ฉันพบว่าคนไร้บ้านต่างพูดเป็นเสียงเดียวกันว่าเขาเหมือนเป็นมนุษย์ล่องหน แม้กระทั่งรัฐก็หาได้สนใจการมีอยู่ของพวกเขา ทั้งๆ ที่หากคุณเข้าไปในเขตใจกลางเมือง คุณจะเห็นคนไร้บ้านดิ้นรนอยู่มากมายเต็มไปหมด” โนล กล่าว ศิลปินทำงานร่วมกับองค์กรเพื่อคนไร้บ้าน Coalition of Homelessness ในการเฝ้าติดตามคนไร้บ้าน 15 คนในซานฟรานซิสโก ระหกระเหเร่ร่อนไปทั่วเมือง รวมถึงการถูกเจ้าหน้าที่ขับไล่

ก่อนที่โควิด-19 จะระบาด โนลมีแผนจะทำโปรเจกต์ภาพถ่ายเช่นนี้อีกครั้งในปารีสและเบอร์ลิน กระนั้นเมื่อมาถึงฝรั่งเศส เมืองก็ถูกล็อคดาวน์เสียก่อน และนั่นทำให้เธอต้องเดินทางกลับเบอร์ลิน ที่ซึ่งเธอมีโอกาสได้พูดคุยกับทั้งคนไร้บ้านและคนมีบ้านอยู่ดีๆ ที่นั่น “พอเมืองล็อคดาวน์ ขณะที่คนอย่างพวกเราที่มีบ้านก็แค่กลับบ้าน ปิดประตู และหาวิธีป้องกันโรคระบาด ฉันก็พบว่าคนไร้บ้านหลายคนไม่มีที่ให้หลบภัย ความหมายของการเป็นคนไร้บ้านเข้มข้นและเลวร้ายมากในห้วงเวลานี้”

ทั้งนี้ความที่ศิลปินมีแผนจะถ่ายทำงานชุดนี้เป็นซีรีส์ที่สองในเบอร์ลิน หากก็ดันเกิดโรคระบาดเสียก่อน โนลจึงพบปัญหาในการติดต่อกับเจ้าของบ้านคนรวยในการขอห้องนั่งเล่นของพวกเขาสำหรับเป็นสถานที่ถ่ายทำ “ความไม่ไว้วางใจจากโรคระบาดก็เรื่องหนึ่ง แต่บางครั้งเมื่อฉันบอกคอนเซปต์ของงานชุดนี้ไป เจ้าของบ้านหลายคนก็เลือกปฏิเสธกลับมา การเป็นคนมั่งมีหรือมีสิทธิพิเศษในสังคมไม่ใช่เรื่องผิดบาป แต่เมื่อสิ่งเหล่านี้ถูกนำมาเปรียบเทียบกับความยากจนข้นแค้นของใครอีกหลายคน ฉันก็พบว่าพวกเขามีความรู้สึกผิดอยู่ลึกๆ เหมือนกัน” โนล กล่าว

ซีรีส์ภาพถ่าย Living Rooms (ในซานฟรานซิสโก) จัดแสดงอยู่ที่ Torrance Art Museum ในแคลิฟอร์เนีย ขณะที่ซีรีส์ที่ศิลปินกำลังผลิตใหม่ในเบอร์ลิน มีแผนจัดแสดงที่ Haus am Kleistpark ในเดือนมีนาคม 2021 ที่เบอร์ลิน ส่วนหนังสือรวมภาพถ่าย Living Rooms จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ Kerber Verlag (http://www.jana-sophia.com/works/living-room/book)

Credit: ภาพถ่ายโดย Jana Sophia Nolle
ติดตามผลงานอื่นๆ ของศิลปินได้ที่ https://www.instagram.com/janasnolle/?hl=en หรือ http://jana-sophia.com/