BOTS
  • CATEGORIES
      Art & Design
      Lifestyle
      Warmwelcome
      BOTS News
      Coffee Break
      What if ?
      Trans_
      สนทนา
  • VIDEOS
      1591849850911800-Logo-DHB-01.png
      1591849934985394-Your-pen-Logo-02.png
  • logo
    logo
logo
  • CATEGORIES
    • Art & Design
    • Lifestyle
    • Warmwelcome
    • BOTS News
    • Coffee Break
    • What if ?
    • Trans_
    • สนทนา
  • VIDEO
    • DIE HARD BUSINESS
    • Your Pen
  • ABOUT ME
  • DARK MODE
สนทนา: Priceless 
7 ปีรัฐประหารกับภาษีแค้นในงานศิลปะของ สุรเจต ทองเจือ
  • สนทนา
  • Oct 11,2021

สนทนา: Priceless 
7 ปีรัฐประหารกับภาษีแค้นในงานศิลปะของ สุรเจต ทองเจือ

Priceless BOTS WORLD

สุรเจต ทองเจือ จำได้ไม่แน่ชัดว่าตอนบ่ายของวันที่ 22 พฤษภาคม 2557 ขณะที่ประยุทธ์ จันทร์โอชา หัวหน้า คสช. กำลังอ่านแถลงการณ์รัฐประหาร ซึ่งเป็นการทำรัฐประหารครั้งที่ 13 ของประเทศไทย ในมือของเขามีบิลค่าน้ำหรือค่าไฟ

แต่ถึงแม้สุรเจตจะจำรายละเอียดไม่ได้ หากเขาก็ตระหนักดีว่าหลังจากนี้เงินทุกบาททุกสตางค์ที่เขาและประชาชนคนอื่นๆ จ่ายให้รัฐ ไม่ว่าค่าน้ำ ค่าไฟ และภาษีต่างๆ มันจะตกอยู่กับคณะรัฐประหารที่กำลังออกทีวีไปหมาดๆ - “แม่งโกรธชิบหาย แต่ทำไงได้” เขากล่าว

ไม่ถึงขนาด เฮนี่ เดวิด ธอโร ที่เลือกปฏิเสธรัฐด้วยการไม่จ่ายภาษีและหนีไปใช้ชีวิตอย่างสันโดษ สุรเจต ยังคงใช้ชีวิตตามปกติ กิน ดื่ม ทำงานศิลปะ แสดงผลงาน ฯลฯ กระนั้นกิจวัตรที่เพิ่มขึ้นมานอกจากการก่นด่าเผด็จการ คือการสะสมใบเสร็จค่าใช้จ่าย ใบกำกับภาษี และเอกสารทุกอย่างที่เป็นหลักฐานว่าเขาและครอบครัวจ่ายเงินให้รัฐที่ถูกยึดอำนาจโดยทหาร

ประหนึ่งบัญชีแค้น สุรเจตบอกว่าเขาคิดจะนำบิลเหล่านี้ไปทำงานศิลปะ – เอกสารที่เป็นหลักฐานของการจำยอมจ่ายเงินให้กลุ่มบุคคลที่ทำลายกระบวนการประชาธิปไตย แม้ตอนแรกเขาจะไม่รู้ว่าจะทำกับมันอย่างไร หากอย่างน้อยที่สุดเขาคิดว่าสิ่งที่เขากำลังจะทำ อาจมีประโยชน์กว่าการที่คณะเผด็จการเอาภาษีประชาชนไปถลุงเป็นแน่ ซึ่งตลอด 7 ปีที่ผ่านมานับตั้งแต่การรัฐประหาร เราก็พบว่าข้อสังเกตนี้เป็นเรื่องจริง

Priceless มีที่มาเช่นนั้น นิทรรศการชุดล่าสุดของสุรเจต ที่ประกอบด้วยงานจิตรกรรมนามธรรม 11 ชิ้น และประติมากรรม 6 ชิ้น ทั้งหมดถูกสร้างขึ้นจากใบเสร็จที่ศิลปินสะสมมากว่า 7 ปี ทั้งการแปะทับลงบนผืนผ้าใบ ไปจนถึงการนำใบเสร็จเข้าเครื่องย่อยกระดาษ แปรสภาพมาเป็นวัตถุดิบหลักในงานประติมากรรม นิทรรศการชุดนี้กำลังจัดแสดงอยู่ที่ Manycuts Art Space/ Ari ซอยอารีย์ กรุงเทพฯ และต่อจากนี้คือความคิดเบื้องหลังว่าด้วยผลงานที่ศิลปินต้องการจะสะท้อน ‘มูลค่า’ และโอกาสที่ประชาชนต้องสูญเสียไปอย่างไม่อาจประเมินได้ อันเป็นผลจากการบริหารงานของกลุ่มทหารที่ไร้ความสามารถ และใช่, มันพังพินาศมาจนถึงทุกวันนี้

Priceless BOTS WORLD

คุณเล่าว่าในตอนที่เริ่มเก็บใบเสร็จเพื่อทำงานศิลปะ คุณยังไม่รู้ว่าจะเอาพวกมันไปทำอะไร แล้วไอเดียที่เกิดเป็นงานชุดนี้มาตอนไหน

ก่อนหน้านี้ผมเก็บใบเสร็จไว้เฉยๆ มา 3 ปี บิลทุกอย่างที่ครอบครัวผมใช้จ่ายในชีวิตประจำวัน เพราะบิลเหล่านั้นมันจะมีภาษีมูลค่าเพิ่มที่การใช้จ่ายของเราต้องย้อนคืนไปบำรุงรัฐบาล ตอนแรกก็ยังคิดไม่ออกครับว่าจะเอาไปทำอะไร จนช่วงที่รัฐบาลทหารประกาศว่าจะจัดการเลือกตั้ง เลยเริ่มคิดถึงงานแอ็บสแตรค์เพ้นท์ติ้ง ซึ่งมันเชื่อมโยงกับสถานการณ์ในบ้านเมืองโดยตรง เพราะตั้งแต่มีรัฐประหาร เราก็พบว่ารัฐบาลทหารจัดการอะไรไม่ได้เลย ทุกอย่างพัง ทั้งการบริหารที่ไม่โปร่งใส การจัดสรรงบประมาณอย่างไม่ชอบธรรมและไม่เป็นประโยชน์กับประชาชน ที่มาของรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ไปจนถึงการทำประชามติ มันเหมือนภาพจิตรกรรมนามธรรมที่ดูมั่วไปหมด คือมองในมุมของคนทำงานศิลปะ ต่อให้เราวาดภาพนามธรรม ศิลปินทุกคนจะรู้ว่าเราจะจบงานแต่ละชิ้นยังไง แต่สถานการณ์ที่เป็นอยู่มันเหนือไปกว่านั้นมาก มันไร้เหตุผล และไร้จุดสิ้นสุด เรียกว่าเป็นภาพที่สิ้นหวังก็ได้ครับ

ตั้งใจให้งานสะท้อนภาพความสิ้นหวังของยุคสมัย?

สะท้อนความซ้ำซากที่ไม่สิ้นสุดมากกว่าครับ ประเทศเรามีประชาธิปไตย 89 ปี เรามีรัฐประหาร 13 ครั้ง ตั้งแต่ผมเกิดมา ก็มีรัฐประหารไปแล้ว 3 ครั้ง ในหลายๆ ครั้งดูเหมือนประเทศกำลังจะได้พัฒนาไปสู่สิ่งที่ควรจะเป็น ก็กลับมีทหารมายึดอำนาจ และพาเราก้าวถอยหลังกลับไปอีก งานนามธรรมเหล่านี้มันสะท้อนความซ้ำซากและน่าเบื่อของยุคสมัย ซึ่งผมก็มองไปที่รูปทรงอันซ้ำซากของแผ่นกระดาษ แค่กระดาษเส้นๆ เราจัดการกับมันยังไงได้บ้าง แล้วผมก็ติดทับชั้นลงไปบนเฟรมผ้าใบ พยายามทำให้มันเห็นโครงสร้าง ทำให้เห็นความจำเจของมัน

Priceless BOTS WORLD

แต่ขณะเดียวกันแพทเทิร์นที่ดูเหมือนจะซ้ำๆ ในงานของคุณก็มีความยุ่งเหยิงปนอยู่มากที่เดียวนะ

ถ้าอธิบายในเชิงเทคนิค ก็ต้องบอกว่านี่เป็นงานมือ เราทำให้มันสมมาตรหรือเสถียรไม่ได้ ส่วนในเชิงความหมาย มันก็สะท้อนโครงสร้างของภาครัฐมันมีอำนาจและความบกพร่องบางอย่างที่ทำให้เราเข้าไปอยู่ในโครงสร้างเหล่านี้ไม่ได้ หรือแม้แต่อำนาจเหนือรัฐเองที่มันครอบงำเราอยู่ มันทับซ้อนกันอย่างยุ่งเหยิง เละเทะ กระทั่งกลุ่มคนที่ยึดอำนาจมาก็ยังไม่อาจควบคุมได้ ซึ่งก็เป็นอย่างที่เราทุกคนเห็นกันตลอดหลายๆ ปีที่ผ่านมา จนถึงทุกวันนี้

แล้วงานประติมากรรมของคุณที่เป็นกระถางต้นไม้ล่ะ เข้าใจว่าคุณใช้เยื่อกระดาษที่ได้จากการย่อยใบเสร็จมาทำเป็นเปเปอร์มาเช่ แต่ผิวนอกของมันเรียบเนียนขัดแย้งกับงานเพ้นท์ติ้งพอสมควร

ประติมากรรมกระถางผมตั้งใจจะสื่อสารผ่านความหมายของฟอร์มครับ เวลาเรานึกถึงกระถาง เราก็คิดถึงต้นไม้ กระถางเป็นที่บรรจุดินซึ่งเป็นบ้านของต้นไม้ ให้ต้นไม้ได้เติบโตงอกเงย ออกดอก ออกผล แต่กระถางที่สร้างขึ้นจากใบเสร็จของผมในฐานะประชาชนไทยคนหนึ่ง ก็อย่างที่เห็น มันไม่มีอะไรเติบโตขึ้นมาเลย

เหมือนประชาชนจ่ายภาษีเพื่อซื้อกระถางเปล่า

อาจไม่มีกระทั่งต้นไม้ให้โตด้วยซ้ำครับ

Priceless BOTS WORLD

แล้วแจกันจีนล่ะ

แจกันจีนผมใช้กระดาษจากหนังสือเรียนสังคมศาสตร์ และหนังสือพิมพ์ภาษาจีนในประเทศไทยมาย่อยรวมกับใบเสร็จด้วย หลักๆ คือแจกันจีนมันเป็นเครื่องบรรณาการในสมัยก่อนน่ะครับ ถ้าอาณาจักรของคุณอยากผูกมิตรหรือสวามิภักดิ์กับอาณาจักรอื่น เราก็จำต้องแต่งเครื่องบรรณาการไปถวายกษัตริย์หรือผู้ปกครองอาณาจักรนั้น เครื่องบรรณาการมันเชื่อมโยงโดยตรงต่อกษัตริย์ ในขณะเดียวกันจนถึงปัจจุบันแจกันหรือเครื่องเคลือบราคาแพงเหล่านี้ก็ยังเป็นของขวัญที่นักธุรกิจหรือบรรดาเจ้าสัวมอบให้กันอยู่ มันเป็นสัญลักษณ์สะท้อนเครือข่ายที่อุปถัมภ์กลุ่มทหารที่ยึดอำนาจในบ้านเราอีกที

พอเข้าใจเรื่องหนังสือสังคม ซึ่งมันเชื่อมโยงไปกับงาน What Are We Learning ของคุณ แต่หนังสือพิมพ์จีนนี่เกี่ยวยังไงครับ (หมายเหตุ: What Are We Learning คือประติมากรรมที่สุรเจตนำดินสอหลายสิบแท่งมาเรียงต่อกันเป็นดินสอแท่งเดียวที่มีความยาวกว่า 20 เมตร เพื่อสะท้อนถึงปัญหาภาพรวมของการศึกษาไทยที่ยาวยืด และแสนเปราะบาง)

ฟังก์ชั่นหนังสือพิมพ์ภาษาจีนในบ้านเรามันคือการบอกข่าวสารในเครือข่ายของเจ้าสัวมาเป็นสิบๆ ปีแล้วครับ ลูกใครแต่งงานกับใคร ใครเสียชีวิต หรือใครเปิดร้าน ลงทุนที่ไหน หนังสือพิมพ์ภาษาจีนสะท้อนภูมิทัศน์ของเครือข่ายอำนาจทางธุรกิจในบ้านเรา ขณะเดียวกันพอพ้นจากการให้ข้อมูลข่าวสารรายวัน กระดาษของหนังสือพิมพ์ก็มักถูกใช้สำหรับห่อผลไม้ที่ปลูกในบ้านเรา ส่งออกกลับไปยังประเทศจีนอีกทางหนึ่ง

คณะรัฐประหารและรัฐบาลชุดปัจจุบันที่เกิดจากการสืบทอดอำนาจของกลุ่มบุคคลเดียวกัน ไม่ใช่คนกลุ่มเดียวที่มีหน้าที่จัดสรรภาษีของประชาชน แต่เครือข่ายเจ้าสัวที่ได้รับประโยชน์โดยตรงในการลงทุนร่วมกับรัฐบาลชุดนี้ ไปจนถึงสถาบันกษัตริย์ที่รัฐบาลจำเป็นต้องนำภาษีประชาชนไปหล่อเลี้ยง เหล่านี้คือต้นทุนที่ประชาชนต้องจ่าย ซึ่งมันเชื่อมโยงกันหมด

Priceless BOTS WORLD

Priceless BOTS WORLD

ในอีกนัย ชื่อ Priceless ในงานของคุณ จึงไม่ใช่แค่ต้นทุนที่ประชาชนต้องสูญเสียไปจากการถูกรัฐประหาร แต่ยังหมายถึงการที่ประชาชนต้องจ่ายภาษีที่มากจนประเมินค่าไม่ได้

ซึ่งผมคิดว่ามันไม่จำเป็น และโคตรไม่คุ้มค่าเลยครับ

Priceless BOTS WORLD

 

Priceless BOTS WORLD

 

Priceless BOTS WORLD

Priceless BOTS WORLD

Priceless BOTS WORLD


สุรเจต ทองเจือ จบการศึกษาคณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ปัจจุบันพำนักอยู่ที่เชียงใหม่ เป็นศิลปินอิสระ และสมาชิกกลุ่ม Bubble Arts Group Space (อ่านเพิ่มเติม https://botsworld.co/content/the-bubble) นิทรรศการ Priceless จัดแสดงที่ Manycuts Artspace Art ซอยอารีย์ 3 กรุงเทพฯ จนถึงวันที่ 5 ธ.ค. 2564 https://www.facebook.com/manycuts.ari   

Writer

จิรัฏฐ์ ประเสริฐทรัพย์

จิรัฏฐ์ ประเสริฐทรัพย์

นักเขียน ที่ใช้ชีวิตในจังหวัดเชียงใหม่

RELATED CONTENTS

สนทนา: ในวันที่วงการศิลปะไทยเปราะบางเสียเหลือเกินกับ จอยส์ -กิตติมา จารีประสิทธิ์

สนทนา: ในวันที่วงการศิลปะไทยเปราะบางเสียเหลือเกินกับ จอยส์ -กิตติมา จารีประสิทธิ์

พูดคุยกับภัณฑารักษ์สาวแห่งใหม่เอี่ยม ลากยาวตั้งแต่เรื่องเบื้องหลัง The Hunters ไปจนถึงศิลปะกับการเมือง และกลไกพิศวงที่กำลังขับเคลื่อนธุรกิจศิลปะในประเทศ

  • สนทนา
  • Apr 18,2021

สนทนา: ปรสิต เดรัจฉาน และผีพระราชา กับงานจิตรกรรมเหน็บกินของ SOPER

สนทนา: ปรสิต เดรัจฉาน และผีพระราชา กับงานจิตรกรรมเหน็บกินของ SOPER

คุยกับ SOPER - นพัฒน์ เมธาฤกษ์ นักออกแบบที่ทำงานศิลปะควบคู่กันไป

  • สนทนา
  • Sep 07,2021

สนทนา: เพราะจริงๆ แล้วประธานบริษัทนั่นแหละที่เป็นปรสิต

สนทนา: เพราะจริงๆ แล้วประธานบริษัทนั่นแหละที่เป็นปรสิต

คุยกับแพร-พัชราภา กับชุดจิตรกรรมเล่าบทกวีของคนตาย

  • สนทนา
  • Nov 29,2021

logo
  • categories
  • videos
  • about me
Copyright © 2020 BOTS. All Rights Reserved. Powered by I GEAR GEEK